ارزیابی و مدیریت زخم مستلزم درک فیزیولوژی ترمیم زخم، به همراه آگاهی کافی از عملکرد محصولات پانسمان موجود است. به عبارتی برای درمان و مدیریت زخم ضروری است تا یک فرآیند مداوم ارزیابی، تصمیم گیری بالینی، مداخله و مستندسازی اتفاق افتد. با ما همراه شوید تا با مدیریت زخم آشنا شویم و ببینیم چگونه می توان به درمان زخم کمک نمود.
به طور کلی زخم به دو دسته: زخم حاد و زخم مزمن تقسیم می شود. اگر به درمان زخم پرداخته نشود، حتی اگر یک خراش کوچک باشد می تواند به یک مشکل عدیده تبدیل گردد.
چه عواملی از بهبود زخم جلوگیری می کنند؟
با اینکه ما به فکر درمان زخم خود هستیم باز هم عواملی وجود دارند که می توانند روی بهبود زخم تاثیر منفی بگذارند. ارزیابی کردن جامع بیمار به عنوان بخش مهمی از فرآیند مدیریت زخم می باشد. در ادامه به چند مورد از عواملی که می توانند روی بهبود زخم تاثیر منفی گذاشته و روند بهبود را به تاخیر بی اندازند اشاره خواهیم نمود. با ما همچنان با مدیریت زخم همراه باشید.
- فشار، اصطکاک و برش، تحرک محدود
- وجود اجسام خارجی
- استرس، اضطراب و افسردگی
- پانسمان های متعادل کننده رطوبت
- دمای زخم و pH – دمای ثابت
- اختلال در پرفیوژن و هیپوکسی- شرایط قلبی، سیگار کشیدن، شوک و خونریزی
- عفونت – تکثیر ارگانیسم ها در زخم با آسیب میزبان بعدی
- شیوه های مدیریت زخم
- اختلالات حسی یا حرکتی – فلج مغزی، اختلالات حرکتی، نوروپاتی محیطی، اسپینا بیفیدا
- بیماری زمینه ای- دیابت، اختلالات خودایمنی، کم خونی
- سوء تغذیه
- پرتو درمانی
- شاخص توده بدنی
- داروها
- کورتیکواستروئیدها
راه های درمان زخم
برای آنکه بتوان یک درمان موثر برای بهبود زخم خود داشته باشیم توجه به راه های درمان می تواند کمک کننده باشد. در ادامه مدیریت زخم به این راه ها اشاره خواهیم نمود.
ارزیابی زخم برای مدیریت زخم
قبل از هر کاری ابتدا بایستی یک ارزیابی برای زخم خود داشته باشیم. با توجه به ملاحظاتی که در پایین به آنها اشاره خواهیم نمود باعث می شویم تا امکان مدیریت زخم و درمان آن به سهولت انجام پذیرد.
- نوع زخم: حاد یا مزمن
- اتیولوژی: جراحی، پارگی، زخم، سوختگی، سایش، تروماتیک، آسیب فشاری، نئوپلاستیک
- محل و پوست اطراف
- از دست دادن بافت: زخم سطحی، زخم جزئی و زخم عمیق
- ظاهر بالینی بستر زخم و مرحله بهبود که ظاهر بالینی: دانه بندی، اپیتلیال، Sloughy ، نکروز و گرانول شدن بیش از حد
- اندازه گیری و ابعاد : ارزیابی دو بعدی و ارزیابی سه بعدی
- لبه زخم: رنگ، شواهدی از انقباض و تغییرات در حس
- ترشح
- وجود عفونت
- درد
- مدیریت قبلی زخم
اگزودا: مدیریت زخم
برای ارزیابی و مدیریت زخم اگزودا می تواند مهم تلقی شود. اگزودا به عنوان بخشی از روند بهبود طبیعی بوجود می آید. به این دلیل برای بهبود زخم مناسب است که: حاوی مواد مغذی، انرژی است، زخم را پاک می نماید، مقادیر بالایی از گلبول سفید دارد، محیط اطراف زخم را مرطوب می کند و زخم را پاکسازی می نماید.
بهتر است بدانید رنگ، ثبت نوع، مقدار و بو و همچنین ارزیابی اگزودا برای شناسایی هرگونه تغییر مهم می باشد. به عبارتی اگزودای کم می تواند منجر به خشکی بستر زخم شود و برعکس مقدار زیاد آن منجر به خیساندن و تخریب پوست گردد.
پوست اطراف زخم
توجه به اطراف پوست آسیب دیده هم می تواند بر روی روند مدیریت و بهبود زخم کمک شایانی نماید. بایستی قبل از هر درمانی دید چه اقدامتی می تواند از پوست در برابر آسیب ها محافظت نماید.
توجه به عفونت
همه ما می دانیم که وجود عفونت در زخم می تواند روند درمان و مدیریت زخم را مختل سازد و باعث افزایش شدت زخم گردد. از شاخص های محلی عفونت می توان به این موارد اشاره کرد:
- قرمزی (اریتم یا سلولیت)
- درد موضعی
- گرمای موضعی
- اگزودا – تغییر به مایع چرکی یا افزایش مقدار اگزودا
- ادم
- مالودور
درد
به عنوان یک نشانه مهم از ناهنجاری قابل شناسایی است. به هیچ عنوان درد زخم مزمن و زخم هایی که احتیاج به پانسمان دارد را دست کم نگیرید.
مدیریت زخم
برای آنکه بتوان باعث مدیریت زخم و درمان موثر آن شد بایستی به چند دستورالعمل مدیریت زخم توجه نمود. این دستور العمل به این شرح می باشد:
- ارزیابی زخم که در بالا هم به آن پرداختیم.
- تعیین هدف مراقبت و نتایج مورد انتظار
- توجه به مکان آسیب دیده
- مرطوب نگاه داشتن زخم
- اجازه تخلیه آزادانه زخم
- ثابت نگاه داشتن دمای ثابت زخم
- حفظ PH اسیدی یا خنثی
- ازبین بردن فضای مرده پوست
- انجام پانسمان روی زخم
- انجام درمان های کمکی برای بهبود سریع زخم
انتخاب پانسمان مناسب در مدیریت زخم
انجام پانسمان از دیگر راه های درمان زخم می باشد که باعث می شود تا زخم در برابر اتلاف گرما، ضربه، ورود باکتری به زخم، ورود گرد و غبار به داخل زخم لوگیری نماید و از این طریق روند بهبود زخم را افزایش دهد.
هر نوع زخمی مدیریت و مراحل درمانی متفاوتی دارد و نمی توان گفت می توان برای هر زخمی از پانسمان استفاده نمود. اینگونه بگوییم که هر پانسمانی برای تمام زخم ها مناسب نمی باشد. پس قبل از اینکه اقدام به پانسمان کنیم بایستی ابتدا زخم را ارزیابی و بسته به نوع زخم اقدام به پانسمان زخم نماییم.
اصول مدیریت زخم
برای اینکه بتوان به سرعت به بهبود زخم کمک نمود توجه به چند اصول مدیریت زخم می تواند کارساز و مفید باشد. از اصول اساسی برای مدیریت زخم می توان به این موارد اشاره کرد:
- هموستاز: فرایندی است که باعث متوقف شدن خونریزی می شود.
- تمیز کردن زخم برای کاهش عفونت و درمان زخم
- استفاده از بی حسی یا داروهای مسکن
- بسته شدن پوست : چسب زخم، بخیه و … .
- انتخاب لباس مناسب و نحوه پوشیدن لباس
بدون هیچ استرسی می توانید از این اصول نام برده شده برای هر زخمی استفاده کنید. اما خوب توجه به توصیه های پزشکی می تواند بهترین گزینه برای درمان و مدیریت زخم باشد.
چگونه زخم را تمیز کنیم؟
یکی از موارد مدیریت زخم، تمیز کردن زخم می باشد. زمانی که زخم را تمیز می کنیم باعث بهبود سریع و کاهش عفونت می شویم.
- اطراف پوست زخم شده را با مواد ضد عفونی کننده تمیز نمایید.
- از وارد شدن الکل یا مواد شوینده در داخل زخم جلوگیری نمایید.
- با کمک دست جسم خارجی اگر داخل زخم بود را به آرامی بردارید.
- بافت های مرده پوست را جدا کنید.
- در ادامه مدیریت زخم ، زخم را با آب نمک شستشو بدهید.
- از آنتی بیوتیک برای جلوگیری از ایجاد عفونت استفاده نمایید.
در آخر
توجه به مدیریت زخم کمک می کند تا درمان سریع تر انجام پذیرد. با توجه به چند مورد از دستورالعمل های مراقبت از زخم می توان کمک شایانی به درمان زخم ایجاد شده در بدن خود کرد. ارزیابی زخم، نحوه شستشو زخم، نحوه پانسمان درست زخم می تواند ما را در امر مدیریت زخم یاری کند.
امیدواریم توانسته باشیم تا در مدیریت زخم و بهبود آن به شما عزیزان کمک کرده باشیم.
برای ثبت نام در دوره آموزش مدیریت زخم نیک اندیشان بر روی دکمه ثبت نام زیر کلیک کنید👇
