بازی درمانی چیست؟ و چرا از بازی برای درمان استفاده می کنند؟

بازی درمانی که در ابتدا در قرن بیستم توسعه یافت، امروزه به تعداد زیادی روش درمانی اشاره دارد که همگی از مزایای درمانی بازی استفاده می کنند. بازی درمانی با بازی معمولی تفاوت دارد زیرا درمانگر به کودکان کمک می کند تا مشکلات خود را حل و فصل کنند. بازی درمانی مبتنی بر روش طبیعی است که کودکان در مورد خود و روابط خود در دنیای اطراف خود می آموزند. از طریق بازی درمانی، کودکان می آموزند که با دیگران ارتباط برقرار کنند، احساسات خود را ابراز کنند، رفتار خود را اصلاح کنند، مهارت های حل مسئله را توسعه دهند و انواع روش های ارتباط با دیگران را بیاموزند. بازی فاصله روانی ایمن را از مشکلات آنها فراهم می کند و امکان بیان افکار و احساسات متناسب با رشد آنها را فراهم می کند.

APT بازی درمانی را به عنوان “استفاده سیستماتیک از یک مدل نظری برای ایجاد یک فرآیند بین فردی تعریف می کند که در آن بازی درمانگران آموزش دیده از قدرت های درمانی بازی برای کمک به مراجعان برای جلوگیری یا حل مشکلات روانی اجتماعی و دستیابی به رشد و توسعه مطلوب استفاده می کنند.

بازی درمانی چیست؟

کودکان، یکی از حساس ترین اقشار جامعه هستند. وقتی این گروه با یک مساله و مشکل روحی مواجه می شود، درمانگر کار سختی پیش روی خواهد داشت. درمانگر می بایست به صورت غیر مستقیم و با رویکردی کودک محور، به کودکی که دچار اختلال شده کمک کند تا مشکل روحی اش حل شود؛ این، یکی از پاسخ هایی است که می توانیم در مواجه با سوال بازی درمانی چیست، ارائه کنیم.

توجه داشته باشید، در این روش درمانی، درمانگران سعی می کنند در حین بازی، راهکارهایی که باعث حل تعارضات می شود را به کودک بیاموزند؛ در واقع در این روش، کودک به هیچ عنوان حس نخواهد کرد که تحت درمان است. بازی درمانی شرایطی را برای کودک ایجاد می کند تا بتواند به روشی صحیح و درست، احساساتی که در وجودش نهفته را بروز دهد. از جمله مزیت های این روش می توان به انجام آن به صورت گروهی و یا انفرادی اشاره کرد.  در برخی مواقع والدین نیز می توانند با کودک خود وارد بازی شده و او را درمان کنند، اما نتیجه ای که درمانگران به دست می آورند، بیش از نتیجه ای خواهد بود که والدین کسب می کنند.

چرا استفاده از بازی برای درمان کودکان استفاده می شود؟

بازی درمانی رویکردی ساختار یافته و مبتنی بر نظریه ای برای درمان است که بر فرآیندهای ارتباطی و یادگیری عادی کودکان بنا شده است. قدرت های درمانی ذاتی بازی به روش های مختلفی استفاده می شود. درمانگران به طور استراتژیک از بازی درمانی برای کمک به کودکان برای بیان آنچه که آنها را آزار می دهد، زمانی که زبان کلامی برای بیان افکار و احساسات خود ندارند، استفاده می کنند. در بازی درمانی، اسباب بازی ها مانند کلمات کودک و بازی زبان کودک است. از طریق بازی، درمانگران ممکن است به کودکان کمک کنند رفتارهای سازگارانه تری را در صورت وجود نقص در مهارت های عاطفی یا اجتماعی بیاموزند. رابطه مثبتی که بین درمانگر و کودک در طول جلسات بازی درمانی ایجاد می شود، می تواند یک تجربه عاطفی اصلاحی لازم برای بهبودی را فراهم کند. بازی درمانی همچنین ممکن است برای ارتقای رشد شناختی و ارائه بینش و حل تعارضات درونی یا تفکر ناکارآمد در کودک استفاده شود.

توجه داشته باشید در سال‌های اخیر تعداد فزاینده‌ای از متخصصان سلامت روان مشاهده کرده‌اند که بازی به اندازه عشق و کار برای خوشبختی و رفاه انسان مهم است. برخی از بزرگترین متفکران تمام دوران، از جمله ارسطو و افلاطون، به این فکر کرده اند که چرا بازی در زندگی ما بسیار اساسی است. در زیر برخی از مزایای بسیاری از بازی ها  می باشد، که توسط نظریه پردازان بازی توضیح داده شده است.

بازی یک فعالیت سرگرم کننده و لذت بخش است که روحیه ما را بالا می برد و دیدگاه ما را نسبت به زندگی روشن می کند. بیان خود، خودشناسی، خودشکوفایی و خودکارآمدی را گسترش می دهد. بازی احساس استرس و کسالت را از بین می برد، ما را به روشی مثبت با مردم مرتبط می کند، تفکر خلاق و کاوش را تحریک می کند، احساسات ما را تنظیم می کند و نفس ما را تقویت می کند. علاوه بر این، بازی به ما اجازه می دهد تا مهارت ها و نقش های مورد نیاز برای بقا را تمرین کنیم. یادگیری و توسعه به بهترین وجه از طریق بازی تقویت می شود.

بازی درمانی چگونه تاثیر میگذارد؟

کودکان برای حل مشکلاتشان برای بازی درمانی ارجاع داده می شوند. اغلب، کودکان از ابزارهای حل مسئله خود استفاده کرده‌اند و بدرفتاری می‌کنند، ممکن است در خانه، با دوستان و مدرسه، بد رفتار کنند. بازی درمانی به پزشکان آموزش دیده بهداشت روانی که در بازی درمانی تخصص دارند اجازه می دهد تا بازی کودکان را ارزیابی و درک کنند. علاوه بر این، بازی درمانی برای کمک به کودکان برای مقابله با احساسات دشوار و یافتن راه حل برای مشکلات استفاده می شود. با رویارویی با مشکلات در محیط بازی درمانی بالینی، کودکان راه حل های سالم تری پیدا می کنند. بازی درمانی به کودکان این امکان را می دهد که نحوه تفکر، احساس و رفع نگرانی های خود را تغییر دهند. حتی مشکل‌سازترین مشکلات را می‌توان در بازی‌درمانی با آنها مواجه کرد و راه‌حل‌های پایدار را می‌توان کشف، تمرین، تسلط و تطبیق با استراتژی‌های مادام العمر کرد.

چه کسی از بازی درمانی سود می برد؟

اگرچه همه سود می برند، بازی درمانی به ویژه برای کودکان 3 تا 12 ساله مناسب است. نوجوانان و بزرگسالان نیز از تکنیک های بازی و فرآیندهای تفریحی بهره برده اند. برای این منظور، استفاده از بازی درمانی با بزرگسالان در زمینه سلامت روان، عاملیت و سایر زمینه های مراقبت بهداشتی در حال افزایش است. در سال های اخیر، مداخلات بازی درمانی برای نوزادان و کودکان نوپا نیز اعمال شده است.

بازی درمانی چگونه به نفع کودک خواهد بود؟

بازی درمانی به عنوان یک درمان انتخابی در سلامت روان، مدرسه، آژانس، محیط‌ های رشدی، بیمارستانی، مسکونی و تفریحی با مشتریان در تمام سنین اجرا می‌شود.

برنامه های درمانی بازی درمانی به عنوان مداخله اولیه یا به عنوان یک درمان کمکی برای چندین اختلال اجتماعی، عاطفی و رفتاری مورد استفاده قرار گرفته است. به عنوان مثال اختلالات اضطرابی، اختلالات وسواس فکری-اجباری، افسردگی، بیش فعالی کم توجهی، طیف اوتیسم، نافرمانی مخالف و اختلال سلوک، مدیریت خشم، بحران و ضربه، غم و اندوه، طلاق و انحلال خانواده، رشد تحصیلی و اجتماعی و ناتوانی های جسمی و یادگیری.

تحقیقات از اثربخشی بازی درمانی با کودکانی که طیف گسترده ای از مشکلات اجتماعی، عاطفی، رفتاری و یادگیری را تجربه می کنند، حمایت می کند، از جمله: کودکانی که مشکلات آنها با عوامل استرس زای زندگی مرتبط است، مانند طلاق، مرگ، نقل مکان، بستری شدن در بیمارستان، بیماری مزمن، جذب استرس. تجربیات، سوء استفاده فیزیکی و جنسی، خشونت خانگی و بلایای طبیعی.

بازی درمانی به کودکان کمک می کند تا :

نسبت به رفتارها مسئولیت پذیرتر شوند و استراتژی های موفق تری ایجاد کنند.

راه حل های جدید و خلاقانه برای مشکلات ایجاد کنند.

احترام و پذیرش خود و دیگران را توسعه دهند.

تجربه کردن و ابراز احساسات را بیاموزند.

همدلی و احترام به افکار و احساسات دیگران را در خود پرورش دهند.

مهارت های اجتماعی جدید و مهارت های ارتباطی با خانواده را بیاموزند.

توسعه خودکارآمدی و در نتیجه اطمینان بهتر در مورد توانایی های خود.

توجه داشته باشید بازی درمانی در سن، جنسیت و مشکل ارائه شده به همان اندازه موثر میباشد. به‌علاوه، زمانی که یکی از والدین فعالانه در درمان کودک مشارکت داشته باشد، تأثیرات مثبت درمانی بیشتر بود.

چه زمانی از بازی درمانی استفاده می شود؟

یکی از مباحثی که در پاسخ به سوال بازی درمانی چیست، مطرح می گردد، زمان استفاده از بازی درمانی است. این درست است که در هر سنی می توان از بازی درمانی جهت از بین بردن و یا حل اختلالات کودکان استفاده کرد، اما بهترین موقع برای حل تعارضات کودک با این ترفند و راهکار، زمانی است که فرد در سنین کودکی قرار دارد. اگر کودکی با یکی از اختلالات رفتاری زیر دارید، می توانید برای حل این مشکلات از بازی درمانی کمک بگیرید:

• اگر کودک شما در مدرسه مشکلات رفتاری از خود نشان می دهد، انتخاب بازی درمانی می تواند کمک زیادی برای حل مشکلش باشد.
• کودکان دارای اختلال در رشد و یادگیری نیز می توانند جهت حل این مشکل از ترفندها و راهکارهای ارائه شده در بازی درمانی استفاده کنند.
• کودکانی که به اختلال اوتیسم مبتلا هستند نیز می توانند از بازی درمانی برای درمان تعارضات بهره ببرند.
• اختلال خوردن و اختلال رفتن به توالت نیز به کمک بازی درمانی قابل حل خواهد بود.
• کودکان افسرده، مضطرب و غمگین نیز می توانند برای درمان از این روش درمانی کمک بگیرند.

آیا بازی درمانی برای بزرگسالان نیز مناسب است؟

آیا می دانید یکی از نقاط قوت بازی درمان چیست؟ نکته بسیار جالب و قابل توجهی که در مورد بازی درمانی مطرح می شود، این است که این روش درمانی نه تنها برای کودکان بسیار مناسب به نظر می رسد، بلکه بزرگسالان نیز برای حل برخی تعارضات روحی خود می توانند از آن بهره ببرند. برای مثال، افرادی که مواد مخدر مصرف می کنند، کسانی که آزارهای جسمی دیده اند، بزرگسالان مبتلا به زوال عقل، تعارضات کودکی حل نشده و از بین بردن استرس بعد از وقوع سانحه از جمله کاربردهای این روش درمانی برای بزرگ ترها می باشد.

بازی کردن چه در قالب بازی های سرگرم کننده و چه در قالب صنایع دستی، هنر، موسیقی و یا رقص از جمله زیر شاخه های بازی درمانی بوده و به افراد بزرگسال کمک می کند مشکلاتشان را زودتر حل کنند. از این روش درمانی به تنهایی و در کنار دارو می توان بهره برد.

بازی درمانی چگونه عمل می کند؟

در بزرگسالی، هنگامی که مشکلات عاطفی یا مشکلات سلامت روانی داریم، اغلب می ‌توانیم تشخیص دهیم که چه چیزی نامناسب است. گاهی اوقات، ما حتی می توانیم احساسات خود را با دیگران به اشتراک بگذاریم. اما در مورد کودکان – به ویژه آن هایی که بسیار کم سن و سال هستند – ممکن است این امر امکان پذیر نباشد. برخی از کودکان ممکن است نتوانند خود را به صورت کلامی بیان کنند، برخی ممکن است خجالتی باشند و برخی دیگر با در میان گذاشتن مشکلات خود چندان احساس راحتی نداشته باشند. به همین جهت استفاده از بازی، رسانه ای که به طور طبیعی برای کودک به وجود آمده است، برای کشف مسائل آن ها موثرتر است. در بازی درمانی از بازی برای کمک به کودکان برای مقابله با مسائل عاطفی و سلامت روان استفاده می شود. با استفاده از بازی به عنوان وسیله، کودکان می توانند احساسات خود را کشف کنند و آن ها را با درمانگر یا والدین در میان بگذارند.

چرا از بازی به عنوان یک روش درمانی استفاده می شود؟

بیشتر محیط های بیمارستانی و بالینی به گونه ای طراحی شده اند که برای بزرگسالان مناسب باشد و برای کودکان ایده آل نیستند. علاوه براین، شیوه برخورد و درمان مشکلات حسی بزرگسالان برای کودکان مناسب نیست.

بازی درمانی چه مزایایی را به همراه دارد؟

• ایجاد فضایی که کودک در آن احساس راحتی کند: پزشک اتاقی را که با انواع اسباب بازی ها و وسایل کمک بازی پر شده است ایجاد می کند. وسایل کمکی ممکن است شامل اسباب ‌بازی‌ها به‌عنوان مثال، یک خانه عروسکی که از عروسک‌هایی که والدین، پدربزرگ‌ ها و مادربزرگ‌ ها و کودکان را نشان می ‌دهند پرشده است. در این خانه ی عروسکی حیوانات عروسکی، عروسک ‌ها یا اسباب ‌بازی‌های دیگر هم وجود دارند. بعلاوه ممکن است پزشک یک محیط ایده آل ایجاد کرده باشد که پر از مواد هنری و صنایع دستی مانند کاغذ، خودکار، رنگ‌ ها، و سایر لوازم التحریر باشد. کودک در این محیط ها می تواند خود را بیان کند. کودک آزاد است که در اطراف حرکت کند، فضا را کشف کند و در هر فعالیتی که به آن علاقه دارد شرکت کند.
• اجازه دادن به ترجیحات و نیازهای کودک، به جای ایده های از پیش تعیین شده متخصص در مورد چگونگی پیشرفت درمان، روند درمان را دیکته می کند.

بازی چگونه به درمانگر کمک می کند تا مشکلات کودک را درک کند؟

یک بازی درمانگر آموزش دیده است تا رفتار کودک را در طول جلسات بازی مشاهده کند، مسائل را با کودک بررسی کند، تشخیص دهد و فعالیت هایی بسازد که می تواند به بهبودی کودک کمک کند. کودکان به طور طبیعی احساسات و چالش های خود را از طریق بازی به اشتراک می گذارند و درمانگر می تواند آن ها را تشخیص دهد.

به عنوان مثال طی یک جلسه درمانی دختر هفت ساله ای که مورد آزار جنسی قرار گرفته بود، قادر به بیان کلامی احساسات خود نبود. در اتاق بازی، او یک عروسک پارچه ای را برداشت و لباس هایش را در آورد. درمانگر با گفتگوی ملایم با او این موضوع را بررسی کرد. کودک در نهایت گفت: “عمو این کار را با من کرد.” این اولین باری بود که او در مورد این تجربه صحبت می کرد.

درمانگر همچنین ممکن است با والدین و خانواده در مورد مشاهدات آن ها صحبت کند تا بیشتر در مورد مشکل کودک اطلاعات کسب کند. کودک چند بار این رفتار خاص را از خود نشان می دهد؟ آیا آن ها به طور کلی در تمام موقعیت ها این گونه رفتار می کنند یا موقعیت های خاصی وجود دارد که این موضوع برجسته تر می شود؟ با استفاده از این اطلاعات، درمانگر می تواند تشخیص دهد و به کودک کمک کند تا با آن مقابله کند.

سخنی از ادمین:

خب در این مقاله با بازی درمانی و فواید و تاثیر آن بر روی نحوه درمان کودکان، آشنا شدید و هر آنچه که برای شناخت بازی درمانی نیاز داشتید را در قالب یک مقاله جامع و کاربردی بیان شد. ولی اگر دوست دارید حرفه را به طور کامل و کاربردی برای بازار کار یاد بگیرید و همچنین از این حرفه درآمدزایی کنید، میتوانید با شرکت در دوره بازی درمانی موسسه آموزشی و کاریابی نیک اندیشان یا دیگر موسسه هایی که می شناسید، این حرفه را فرا بگیرید.